Odgrzeb w Grecji - grecki cmentarz #2

W Grecji pochowany nieboszczyk nie spoczywa w grobie na wiek wieków - znajduje się tam na czas określony.

- na pierwszym zdjęciu (lw. str.) fantazyjny pomnik. Od razu widać czym  
śmiertelnik zajmował się za życia  oraz do jakiego klubu piłkarskiego należał.
Drugie zdjęcie obrazuje jak płytkie groby są w Grecji.

Ile czasu nieboszczyk przebywa w greckim grobie?

W dużych miastach nieboszczycy odgrzebywani są po 3 latach! Przy dobrych układach (pieniądze) mogą zostać w niszy jeszcze na rok. Dokładny czas użytkowania grobu, pogrzebu i odgrzebu, jak i również zasady użytkowania ossuarium / osteofylakio, czyli ogólnie przepisy obowiązujące na danym cmentarzu są ustalane na sesji Rady Miasta. Im mniejsze zaludnienie danego obszaru, tym później następuje odgrzeb zmarłego. Makabryczna czynność jest zgodna z grecką tradycją chrześcijańską, ale nie jest praktykowana w całej Grecji. Na terenach, na których osiedlili się greccy emigranci ze Wschodniej Thraki, Pontu oraz Anatoli (Azji Mniejszej) zwyczaj odgrzebu nie jest praktykowany. Na tych terenach znajdą się groby z bardzo starą datą pochówku.

Tutaj kilka greckich słówek związanych z tematem.

Kimithirion lub Nekrotafio / Κοιμητήριο ή Νεκροταφείο - cmentarz.

Osteothiki / Οστεοθήκη - metalowa lub drewniana (najczęściej) skrzyneczka ze szczątkami zmarłego.

Osteothyrida / Oστεοθυρίδα - jest to wydzielona przestrzeń na cmentarzu (niezadaszona), w której przechowywane są osteothiki.

Osteofylakio / Οστεοφυλάκιο / Ossuarium - jest to zadaszony budynek na cmentarzu, w którym przechowywane są osteothiki.

Chonewterio (chonewtiri) / Χωνευτήριο - jest to 'trawialnia' głęboka 'studnia', do której wrzucane są szczątki zmarłych - masowy grób. 'Trawialnie' znajdują się na cmentarzu, przykryte są metalowymi/marmurowymi wlotami / pokrywami.

- osteofylakio z osteothiki - 'świątynia kości' Mykonos.

- wlot do chonewterio Mykonos.

- słowa proroka Ezechiela umieszczone
na marmurowej płycie przed wejściem do 
osteofylakio Mykonos (fragment).
Napis na zdjęciu w jęz. polskim jest moim dodatkiem - tłumaczeniem.

W Grecji są dwa rodzaje grobów: zwykły oraz rodzinny (który może być -jedno -dwu lub trzyosobowy). Zwykły grób jest miejscem rotacyjnym. Po upływie określonego czasu nieboszczyk ustępuje miejsca kolejnemu. Grób rodzinny zarezerwowany jest dla członków rodziny. Dokonywany jest odgrzeb, ale z tą różnicą, że w miejsce chowany jest członek rodziny, a nie obcy - jak to ma miejsce w pierwszym przypadku. Poza tym odgrzebane szczątki pierwszego nieboszczyka, po ceromoni mycia, święcenia i modlitwy umieszczane są w nogach świeżo zmarłego.

- zwykły rotacyjny grób. Po trzech latach od pochówku 
dokonano ekshumacji.

- grób rodzinny.

Ekshumacja dokonywana jest w obecności rodziny, która wcześniej decyduje, gdzie trafią szczątki. Wybór to: do ossuarium - za użytkowanie które trzeba płacić, czy prosto do chonewterio. Jeśli do 'świątyni kości/ osteofylakio', to wtedy szczątki  (czaszka zawsze w pierwszej kolejności) są oczyszczane z piachu, myte wodą, kropione winem i bazylią, a następnie osuszane na słońcu. Tak przygotowane szczątki wkładane są do małej drewnianej skrzynki. Pudełko wędruje na półkę do osteofylakio lub osteothyridy. - W obecnym czasie - również nie na wiek wieków. Zmarłych przybywa miejsca są ograniczone. Jeśli rodzina ma pieniądze i możliwości, to opłaca pobyt w ossuraium, jeśli nie ma, to szczątki są rzucane do 'trawialni'. Do chonewterio rzucane są również kości zmarłych, których rodziny nie stać na czynności związane z odgrzebem, opłaceniem osteofylakio, jak i również w przypdku nieopłacenia należego honorarium za użytkowane ossuarium. W pierwszym przypadku pomijany jest proces obmycia wodą, winem i bazylią. Kości zbierane są do worka, a następnie wrzucane do 'trawialni'. Niestety zarejestrowano makabryczne przypadki, że kości nieboszczyków zamiast do chonewterio trafiały na...śmietnik! Poza tym kwestia dbania o 'świątynię kości' również pozostawia wiele do życzenia, jak na przykład widok zniszczonych skrzynek z poniewierającą się po podłodze zawartością - nie jest rzadkim obrazem.

Na wyspach budowane są prywatne kapliczki, które pełnią rolę osteofylakio, jednakże nie każdego stać na taki gest. Nie każdy może sobie pozwolić, wszak oprócz kosztów potrzebne jest jeszcze pozwolenie na budowę.

 - prywatne miniaturowe osteofylakio, Mykonos.

- wnętrze mykonojskiej kaplicy.
 W ścianie (lw. strona) znajduje się płyta nagrobna ze szczątkami.

Problem pogrzebu i odgrzebu.

W dużych greckich miastach jak na przykład w Salonikich czy Atenach z roku na rok potęguje się problem związany z pogrzebem i odgrzebem. Spowodowany jest brakiem wystarczającego miejsca na cmentarzu, a także brakiem odpowiedniego terenu na budowę nowego (ukształtowanie terenu). W greckiej tradycji ciało zostaje odgrzebane i szczątki złożone w ossuarium lub chonewterio pod warunkiem, że ciało zmieni się w szkielet. Niestety w przypadku osób, które np. za życia były faszerowane medykamentami w leczeniu onkologicznym - ciało nie ulega rozkładowi na czas. Wtedy odgrzebany nieboszczyk, ponownie jest grzebany w grobie tymczasowym - miejscu, które zostało wydzielone na cmentarzu do tego celu. W tym przypadku proces gnicia jest wspomagany poprzez użycie odpowiednich środków biologicznych. Jednak nie każdy cmentarz dysponuje takim miejscem. Wtedy, pomimo zakazu, odgrzebane ciało wrzucane jest do 'trawialni'. Czynność zabroniona, ale praktykowana.

W greckiej tradycji grzebalnej ważne jest więc, aby ciało uległo rozkładowi na czas. Zanim ciało w pełni zmieni się w szkielet (do tego potrzebna jest ziemia lekko przepuszczalna), muszą minąć przynajmniej 2 lata od pochówku. W Grecji przez wzgląd na specyfikę w budowie terenu bardzo trudno jest wydzielić obszar wiecznego spoczynku. Ziemia w Grecji jest zbyt przepuszczalna, co oznacza że nie utrzymuje wody, co w praktyce oznacza (podczas opadu deszczu) szybki spływ cieczy z terenu wyższego do niższego. Woda wypłukuje składniki odżywcze w konsekwencji czyni ziemię ubogą w niezbędne organizmy, które odpowiedzialne są za proces gnilny, a do tego dochodzi jeszcze ciało, które zakonserwowane jest środkami farmakologicznymi. Ziemia staje się jałowa, dlatego też groby wielkokrotnego użytku są nieoficjalnie wspomagane bio - środkami, aby mogło nastąpić gnicie. Poza tym przy niewielkich opadach duże miasta zamieniają się w płynącą rzeką. Na bakier jest z kanalizacją co skolei powoduje, że groby są zalewane, a wiadomo, że w ciepłej wiglotnej ziemi zachodzi spowolniony proces gnicia.

 Kolejnym problemem, z którym zmagają się Grecy przez wzgląd na ukształtowanie terenu, to brak dostatecznej wody pitnej. W poszukiwaniu studni głębinowych robione są odwierty, dlatego też dostanie pozwolenia na budowę cmentarza nie jest prostą sprawą. Zgodnie z ustawą teren musi zostać zbadany przez geologa i hydrotechnika. To oni decydują czy dany obszar nadaje się na pochówek. Wnioskując po narastającym problemie, werdykt jaki wydają specjaliści jest zabraniającym. Pomimo potęgującego się problemu Grecka Cerkiew jest przeciwna kremacji. 

Ciałopalenie dozwolone jest w Helladzie od 2006r. W 2018 powstało pierwsze prywatne krematorium w Evia, które w użytku jest od 2019r. Widok odkopanego - jeszcze nie rozłożonego - ciała jest bolesny dla rodzin, dlatego też ostatnimi czasy wielu Greków decyduje się na opcję kremacji mimo sprzeciwu Cerkwi. Zanotowano przypadki, że Grecki Kościół odmówił odprawienia pożegnalnej Liturgii zmarłym przygotowanym do kreamacji. 

Zobacz również, jeśli chcesz, powiązany temat: Cyprysy i drzewa oliwne - grecki cmentarz #1